Data publikacji: Wtorek, 14.06.2022

Olcha - pielęgnacja, odmiany, wymagania, jaka ziemia?

Olchy (łac. Alnus), czasem zwane też olszami, to przedstawiciele dużej rodziny drzew i krzewów brzozowatych. Specjaliści wyróżniają w około. 40 gatunków olch, które spotykane są wyłącznie na północnej półkuli, w Azji Europie oraz w obu Amerykach. W Polsce, w naturze spotykamy tylko trzy z nich – olchę czarną, szarą oraz zieloną, pozostałe rodzaje rośliny znajdują się w ogrodach oraz parkach. Olcha ceniona jest ze względu na swoje odporne na dużą wilgoć drewno, a części rośliny używane są w medycynie naturalnej, głównie przy produkcji naparów o właściwościach leczniczych.

Spis treści:

Olcha – wygląd i najważniejsze informacje
Olcha – kwitnienie
Olcha – pielęgnacja i wymagania
Środowisko życia olchy
Jaka ziemia do olchy?
Jak i kiedy przesadzać olchę?
Olcha – najpopularniejsze odmiany/gatunki

Olcha – wygląd i najważniejsze informacje

Rozmiary olchy różnią się dość znacząco w zależności od gatunku i odmiany. Krzewy dorastają przeciętnie do około 2-4 metrów wysokości, w formie drzewa roślina osiągać może nawet 40 metrów (olcha chińska). W Polskich warunkach najwyższa jest olcha czarna, która maksymalnie dorasta do 35 metrów. Korona drzew przyjmuje kształt bardzo szerokiego stożka, krzewy tworzone są z kolei przez wiele pni z rozłożystymi gałęziami. Olchy rosną w szybkim tempie i dożywają ok 100-120 lat.

Kora olchy przyjmuje najczęściej bardzo ciemny kolor, z daleka wyglądający nawet na czarny. Niektóre gatunki, takie jak olcha szara, mają nieco jaśniejszą barwę. Gładka kora młodych osobników pęka wraz z wiekiem, tworząc bardzo interesującą fakturę. Co ciekawe, systemy korzeniowe wszystkie olch żyją w symbiotycznej relacji z bakteriami, które żyją w brodawkowatych naroślach korzeni. Wiążą one azot z powietrza, który służy nie tylko drzewu, ale też wszystkim rosnącym w pobliżu roślinom. Z tego powodu olchy sadzone są na ubogich lub wyjałowionych glebach, spełniając niesamowicie ważną rolę w naturalnej rekultywacji gruntów.

Liście olszy mają jajowaty kształt o ząbkowanych krawędziach z wyraźnym unerwieniem. Tradycyjnie wytwarza się z nich kompresy na rany i stawy, które koją ból, płukanki regenerujące włosy, a także maseczki kosmetyczne.

Olcha – kwitnienie

Kwiaty na gałęziach olchy otwierają się wiosną (w marcu i kwietniu), a więc jeszcze przed wykształceniem się pierwszych liści. Kwiatostany żeńskie i męskie przyjmują postać zwisających kotków oraz gron. Roślina jest wiatropylna i wytwarza bardzo duże ilości pyłku, dzięki temu potrafi w bardzo szybkim tempie zasiedlić najbliższą okolice. Owoce pojawiają się we wrześniu i w październiku. Owocować zaczynają rośliny w wieku ok. 10 lat.

Uwaga! Warto pamiętać, że pyłek olchy jest bardzo często źródłem utrapienia dla alergików, posadzenie olszy w ogrodzie może im sprawić spore problemy, zwłaszcza w okresie najbardziej intensywnego pylenia, który przypada na marzec i kwiecień (choć coraz częściej zaczyna się on już w lutym).

Owoce olchy to niewielkie ściśnięta orzeszki z drobnymi skrzydełkami, pozwalającymi im unosić się w powietrzu lub przetrwać przez dłuższy czas na powierzchni wody, bowiem bardzo często są transportowane wraz z nurtem rzek i strumieni.

Z kwiatostanów olchy robi się wywary pomagające w łagodzeniu skutków chorób trawiennych, a także w leczeniu kataru, kaszlu i przeziębienia.

Olcha – pielęgnacja i wymagania

Olchy radzą sobie świetnie w naszym klimacie, wytrzymując nawet ostre mrozy oraz duże zmiany temperatury. Drzewa i krzewy z rodziny rzadko są celowo sadzone w ogrodach, choć nie mają dużych wymagań, co do zabiegów ochronnych i pielęgnacyjnych.

Środowisko życia olchy

Olchy czują się najlepiej na nizinach, często zasiedlają brzegi stojących oraz ruchomych zbiorników wodnych. Nie przepadają jednak za nadmierną wilgocią, nie spotkamy więc ich na terenach podmokłych i torfowiskach. Na bardziej suchym, piaszczystym i kamiennym gruncie przyjmują postać karłowatą. Na wczesnym etapie życia roślina nie wymaga dużej ilości światła, zmienia się to jednak wraz z wiekiem.

Jeżeli olcha rośnie z dala od zbiornika wodnego, w suchym sezonie letnim wymaga regularnego podlewania lub stosowania systemów nawadniających, zwłaszcza w przypadku młodych sadzonek i małych drzew.

Jaka ziemia do olchy?

Olchy preferują wilgotną, żyzną i gliniastą glebę o dużej głębokości, bowiem korzenie drzewa są bardzo rozłożyste, czasami wypuszczając odrosty. Idealny grunt powinien odznaczać się też lekko kwaśnym odczynem. Warto jednak zaznaczyć, że dzięki symbiozie z bakteriami olcha będzie rozwijała się bez problemu w znacznie mniej sprzyjających warunkach.

Jak i kiedy przesadzać olchę?

Olchy przesadzamy wczesną wiosną tuż po zakończeniu ostatnich przymrozków. Do wykopanego dołka wlewamy sporą ilość wody. Pomiędzy drzewami zachowujemy odległość ok. 5 metrów, co pozwoli im na swobodne ukorzenienie się wraz z upływem czasu.

Olcha – najpopularniejsze odmiany/gatunki

Olchy sadzone w Polsce należą przede wszystkim do trzech podstawowych gatunków:

Olcha czarna – największe drzewo z grupy, dorastające do ponad 30 metrów. Swoją nazwę zawdzięcza bardzo ciemnemu kolorowi kory. Świetnie czuje się na terenach podmokłych. W sklepach znajdziemy także mniejsze odmiany gatunki.
Olcha szara – niższy gatunek osiągający maksymalnie 20 metrów wysokości, który żyje tylko ok. 50-60 lat. Nazwa wzięła się od jasnej barwy jego kory. Drzewo zasiedlające z powodzeniem nawet bardzo ubogie grunty.
Olcha zielona – niewielkie drzewka o wysokości do ok. 4 metrów, które powszechnie spotykane są na terenach górskich. W przeciwieństwie do kuzynów, roślina kwitnie dopiero na przełomie kwietnia i maja.