Jak dbać o sukulent?

Sukulenty to grupa roślin, która przystosowała się do długotrwałego braku wody i gromadzi ją na zapas w swoich liściach, łodygach lub częściach podziemnych. Popularnymi sukulentami są kaktusy, opuncje, agawy, aloesy, euforbie, grubosze albo eszewerie. Wydaje się, że ze względu na swoją wytrzymałość, sukulenty w domu zniosą także swoich zapominalskich i niedbałych właścicieli. Jeżeli chcemy z tych wdzięcznych roślin wydobyć to, co w nich najlepsze, warto poznać ich wymagania.

Sukulenty stają się coraz popularniejsze w uprawie domowej. Niewielkie wymagania oraz możliwość tworzenia z nich ciekawych kompozycji sprawiają, że chętnie sięgamy po te egzotyczne rośliny.

Co to są sukulenty?

Sukulenty (z łaciny succulentus — soczysty) to kserofity, czyli rośliny przystosowane do długotrwałego braku wody. Wykształciły one w sobie specjalną tkankę (tzw. miękisz wodny), który pozwala im gromadzić zapasy wody w liściach, łodygach lub korzeniach. Ich naturalnym miejscem występowania są strefy pustyń i półpustyń, przeważnie w gorącym klimacie. Sukulenty potrafią oszczędnie gospodarować wodą, a przy tym mają wiele cech ułatwiających przechwytywanie wody atmosferycznej oraz zmniejszających utratę wody wskutek parowania, takie jak:

zredukowana powierzchnia liści (część liści zamieniona w ciernie),
gruba skórka z nielicznymi i osłoniętymi włoskami porami,
płytki, ale rozłożony na dużej powierzchni system korzeniowy,
zwolniony metabolizm (przemiana materii).

Sukulenty — rodzaje

Ze względu na miejsce, w którym rośliny gromadzą zapasy wody, możemy wyróżnić następujące rodzaje sukulentów:

Sukulenty liściowe — należą do nich aloesy (rosnące w Afryce i na Bliskim Wschodzie), pochodzące z Ameryki agawy oraz rozpowszechnione na całym świecie rośliny gruboszowate (najwięcej gatunków rośnie w Afryce), wśród których są też gatunki spotykane w Polsce (np. rozchodnik lub rojnik).
Sukulenty pędowe (łodygowe) — należą do nich pochodzące z obu Ameryk kaktusy, opuncje i euforbie z rodziny wilczomleczowatych, których liście zostały zredukowane do cierni.
Sukulenty korzeniowe — należą do nich niektóre gatunki szczawików i pelargonii oraz rosnąca na Pustyni Namib w Afryce endemiczna welwiczja przedziwna (Welwitschia mirabilis).

Podstawowe rodzaje sukulentów

Systematyka sukulentów jest skomplikowana. Są rodzaje roślin, z których część jest typowymi sukulentami, a część nimi nie jest. Do najpopularniejszych sukulentów doniczkowych należą agawy z rodziny agawowatych (Agavaceae), aloesy z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), grubosz, eszeweria i żyworódka (kalanchoe) z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae), „żywe kamienie” (litopsy) z rodziny pryszczyrnicowatych lub inaczej przypołudnikowatych (Aizoaceae), euforbie z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) oraz kaktusy, opuncje i patyczaki (Rhipsalis) z rodziny kaktusowatych (Cactaceae).

Sukulent — jak dbać o tę roślinę?

Stanowisko

W odróżnieniu od wielu roślin doniczkowych, którym przeszkadza nadmiar światła słonecznego na parapetach i nadmiar ciepła nad kaloryferem, sukulenty w domu czują się dobrze. Sukulenty lubią stanowiska ciepłe i suche, ale nie wszystkie lubią stać w pełnym słońcu. Nadmiar promieniowania słonecznego u patyczaków lub roślin gruboszowatych może powodować poparzenia. Z kolei niedobór światła może powodować odchylanie się sukulentów w stronę słońca oraz utratę kolorów. Warto zadbać o to, żeby sukulent stojący na ciepłym parapecie lub na półce w pobliżu okna nie był zimą narażony na nagły podmuch mroźnego powietrza podczas wietrzenia mieszkania. Sukulenty nie lubią miejsc, w których jest duża wilgotność powietrza (łazienka, kuchnia).

Doniczka na sukulenty

Wybierając doniczki na sukulenty, trzeba wziąć pod uwagę nie tylko ich rozmiary, ale także materiał, z którego zostały wykonane. Bez względu na to, czy chcemy hodować pojedynczy egzemplarz, czy mieć kompozycję z sukulentów, najlepsza doniczka na sukulenty to naczynie gliniane z terakoty. Gliniana doniczka pozwala łatwo odprowadzić nadmiar wody z gleby, długo utrzymuje niewielki poziom wilgoci i pozwala na wymianę gazową. Doniczka z terakoty „oddycha”. Kształt i wielkość doniczki trzeba dobrać do rozmiarów sukulenta. Złym pomysłem jest umieszczanie sukulentów w modnych „szklanych ogródkach”. Szkło nie przepuszcza wody i sprzyja wzrostowi wilgotności wewnątrz naczynia.

Wymagania glebowe

Jaka ziemia do sukulentów jest najlepsza? Sukulenty w naturze rosną na glebach szkieletowych, płytkich i ubogich w składniki mineralne. Podłoże do sukulentów musi być przede wszystkim przepuszczalne. Kupując w sklepie ogrodniczym ziemię do sukulentów, pamiętajmy o umieszczeniu na dnie doniczki warstwy drenażowej w postaci żwirku lub keramzytu oraz zmieszanie ziemi z perlitem lub piaskiem. Większość sukulentów lubi glebę o lekko kwaśnym podłożu, dlatego nie służy im podlewanie twardą wodą z kranu. Zdarza się, że powierzchnia wokół sukulenta jest posypywana ozdobnym żwirkiem lub sztucznymi kolorowymi kamieniami. Mogą one zaburzać krążenie wody w doniczce oraz zmieniać odczyn podłoża.

Sukulenty — podlewanie i nawożenie

Sukulenty nie lubią mieć wilgotnego podłoża. Podlewamy je rzadko, ale obficie, by woda przeniknęła całą bryłę korzeniową. Nadmiar wody usuwamy z podstawki. Latem sygnałem do kolejnego podlania może być suche podłoże lub marszcząca się skórka sukulenta. Zimą redukujemy podlewanie do minimum albo nawet całkowicie z niego rezygnujemy, jeśli zimujemy sukulenty w niższych temperaturach. Latem można sukulenty lekko spryskiwać, żeby usunąć gromadzący się na nich kurz. Sukulenty wystarczy nawozić dwukrotnie w ciągu okresu wegetacyjnego, na wiosnę i latem, specjalnym nawozem dla sukulentów lub kaktusów, który zawiera zmniejszone dawki azotu. Azot przyspiesza rozwój tkanek liści i wydłuża wegetację, a to w przypadku sukulentów może doprowadzić do zatrucia roślin azotanami.

Zimowanie sukulentów

Przed nastaniem zimy powinniśmy stopniowo zmniejszać częstotliwość podlewania, a na okres zimowy (od grudnia do początku marca) można przenieść je do nieogrzewanego pomieszczenia (na korytarz, werandę lub do piwnicy), gdzie utrzymywałaby się temperatura od 5 do 10 C. Okres zimowego spoczynku sprzyja rozwojowi większości sukulentów, a zimowanie jest niezbędnym warunkiem wiosennego kwitnienia kaktusów. Wyjątkiem są sukulenty epifity, pochodzące z lasów tropikalnych (np. patyczaki).

Przesadzanie sukulentów

Przesadzanie sukulentów nie jest konieczne, o ile mieszczą się w dotychczasowej doniczce. Nie należy tego robić częściej niż co 3 lub 4 lata. Najlepszą porą na przesadzanie kaktusów i innych sukulentów jest wiosna. Wyjmujemy roślinę z doniczki i usuwamy delikatnie resztki starego podłoża spomiędzy korzeni. Na dno nowej doniczki układamy warstwę żwiru lub keramzytu i część nowej ziemi do 1/3 wysokości doniczki. Na podłożu ustawiamy sukulent, delikatnie obsypujemy ziemią i dociskamy ziemię dookoła rośliny, żeby się nie wywróciła. Ponieważ sukulenty mają płytki system korzeniowy, to roślinom wysokim musimy zapewnić pionizujące podpory. W przypadku kłujących kaktusów lub opuncji zabieg przesadzania przeprowadzamy w rękawicach, a ziemię rozprowadzamy łyżką. Podlewanie zaczynamy dopiero po kilku dniach.

Rozmnażanie sukulentów

Sukulenty są stosunkowo łatwe w rozmnażaniu. Niektóre z nich wypuszczają boczne pędy, które wystarczy odłamać, umieścić w małej doniczce i pozwolić im się ukorzenić. Tak rozmnażamy kaktusy, opuncje, aloesy i agawy. Sukulenty liściowe z rodziny gruboszowatych można rozmnażać z liści, które po odłamaniu przesuszamy około 3 dni, a następnie wsadzamy nasadą do przygotowanej lekko wilgotnej ziemi. Drobne korzonki i młode sadzonki pojawią się w miejscu wetknięcia liści do ziemi po kilku tygodniach. Możemy też wykorzystać moment przycinania nadmiernie rozrośniętych pędów, żeby ukorzenić je w glebie (tak samo, jak przy rozmnażaniu z liści) lub w wodzie. Sukulenty można też rozmnażać z nasion, które wysiewa się na zwilżone podłoże i umieszcza w lekko zacienionym miejscu, ponieważ zbyt wysoka temperatura utrudnia kiełkowanie.

Zdjęcie: Envato Elements